Suriye’de Rus hava saldırısı (Kaynak: CTV News)
Rusya’nın Suriye’deki hava saldırısının ilk hedefleri arasında bir Kuzey Kafkasya köyü de vardı.
Rusya’nın Suriye’deki hava saldırısının ilk hedefleri arasında bir Kuzey Kafkasya köyü de vardı. Hava saldırısının başladığı 30 Eylül günü Amerika’nın Sesi Radyosu’ndan gazeteci Fatima Tlisova Suriyeli kaynaklara dayanarak üç Kuzey Kafkasya köyünün vurulduğunu duyurdu. Ama iki köyün vurulduğu haberinin teyit edilmediğini eklemeyi de ihmal etmedi. Deir Ful adlı üçüncü köyün vurulduğu kesindi (Facebook.com/fatima.tlis, 30 Eylül).
Deir Ful Dağıstan köyü olarak kurulmuş, sonra Çerkesler çoğunluğu oluşturmuşlardı. Deir Ful hem Esad rejimine hem IŞİD’e muhalif olmasıyla tanınıyordu. Halkın IŞİD’le bağı yoktu ama Esad’a karşı olması Rus jetlerinin köyü hedef alması için yeterliydi (Caucasreview.com, 30 Eylül).
Kuzey Kafkasyalılar Ortadoğu’ya 19. yüzyıldaki Rus işgalinin ardından gittiler. Çerkesler sürgün edildi, Dağıstanlılar, Çeçenler ve Müslüman Osetler İslami duygularla göçe özendirildi.
Osmanlı İmparatorluğu Kuzey Kafkasyalı muhacirleri devasa toprakları üzerine dağıtarak yerleştirdi. Suriye’de iç savaş öncesinde tahminen 100.000 etnik Çerkes yaşıyordu. Suriye’deki Dağıstanlı nüfus daha küçük ve daha az tanınıyor.
Deir Ful’un bombalanması üzerine Kavkazskaya Politika haber ajansı köy halkından Şafi Akuşalı adlı mülteciyle konuştu.
Akuşalı 1991 yılında okumak için Dağıstan’a gitmiş ve başarılı bir işadamı olmuş. Akuşalı’ya göre Deir Ful köyü Dağıstanlı muhacirler tarafından 1877-1878 Rus-Osmanlı Savaşı’ndan sonra kurulmuş.
Köyü kuranların çoğu etnik Kumuklarmış. Sonra Avarlar, Laklar, Darginler ve Dağıstanlı Türkler köye yerleşmiş.
Akuşalı Suriye halkının reform istediğini ama şiddete karşı olduğunu söylüyor. Ona göre Kuzey Kafkasya kökenli birçok Suriyeli IŞİD ve el-Nusra’ya karşı savaşıyor; Rusya’nın bu örgütleri vurmasından çok memnunlar (Kavkazskaya Politika, 8 Ekim).
Suriyeli diğer kaynakların Kavkazsky Uzel haber ajansına bildirdiğine göre Esad’a bağlı güçler ve Rus jetleri Deir Ful’a saldırmışlar. Can kaybı olmamış ama bazı binalar zarar görmüş. Köylülerden biri Kavkazsky Uzel ajansına şunları söylemiş: “Köy halkı IŞİD’i desteklemiyor. Rejime muhalif küçük bir grup var ama köy siyasetten uzak duruyor. Yine de bizi bombaladılar. Köyün büyük kısmı yıkıldı. Daha önce çok sayıda genç hayatını kaybetmişti. Hayatta kalanlar göç ettiler. Köy şu anda Özgür Suriye Ordusu’nun kontrolü altında” (Kavkazsky Uzel, 8 Ekim).
Moskova’nın Suriye’ye müdahalesinin ardından Rus devlet medyası ve çok sayıda analizci ülkenin askeri gücünü övüyor. Ama etnik Çerkesler ve Dağıstanlıların farklı bir beklentisi var. Rusya’nın bir başka sorumluluğunun Suriye’deki Kuzey Kafkasyalılara yardım etmek olduğuna inanıyorlar.
Adigeyli Çerkes aktivist Adam Bogus’a göre hükümet güçlerinin top ateşiyle dört Çerkes sivil hayatını kaybetmiş. Şam’daki Rusya Büyükelçiliği vize işlemi yapmıyormuş.
Rus insan hakları eylemcileri Suriyeli Çerkes mülteciler konusunu Putin’in 1 Ekim günü Devlet Başkanlığı İnsan Hakları Konseyi ile yaptığı toplantıda gündeme getirmek istemişler. Ama Rus yetkililer engel olmuş (Kavkazsky Uzel, 8 Ekim).
Şafi Akuşalı adlı mülteci anne ve babasının Ürdün’de mahsur kaldığını, onlara yardım edemediğini söylüyor. Akuşalı “Onları Dağıstan’a getirmek istiyorum. Şu anda Ürdün’deler. Federal Göç Servisi (FGS) Şam’dan vize almalarını şart koşuyor. Ama onlar Suriye’ye dönemiyor. FGS ayrıca anne ve babamdan Ürdün’de çalıştıklarına ilişkin belge istiyor. Oysa Ürdün hükümeti Suriyeli mültecilere çalışma izni vermiyor” diyor. Akuşalı Suriye’den Rusya’ya göçün olanaksız hale gelmesinden ve Dağıstan yetkililerinin Ortadoğu’daki soydaşlarına yardım etmeye niyetleri olmamasından yakınıyor (Kavkazskaya Politika, 8 Ekim).
7 Ekim günü Karaçay-Çerkes başkenti Çerkesk’te Suriyeli Çerkesler’in dönmesi için bugüne dek görülmüş en büyük gösteri yapıldı. Pankartlar taşıyan 200’den fazla Çerkes aktivist “Çerkesler Anayurda Dönsün!” ve “Rusya, Suriye’deki Çerkesleri Kurtar” sloganlarını haykırdılar. Çerkes aktivistler Rusya’nın Suriye’ye müdahalesini desteklerken yetkililerden Çerkesleri ve diğer Kuzey Kafkasyalıları getirmelerini istediler (Kavkazskaya Politika, 8 Ekim).
Moskova’nın Suriye’ye müdahalesinin ardından Çerkes aktivistlerin dönüş talepleri artıyor. Rusya hükümeti şu ana kadar Suriyeli Çerkeslerin sıkıntılarını görmezden gelmeyi tercih etti. Ama resmi tavrını açıklamak zorunda kalabilir.
Çeviri: Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 16 Ekim 2015