Valery Dzutsev, 28 Temmuz 2014
Sadece dönüşle ilgilenecek olan ilk uluslararası Çerkes örgütü Kanada’da kuruldu.
Halk hareketi Kabardey Kongresi başkanı ve dönüş örgütü yönetim kurulunun Nalçik’te yaşayan üyesi Aslan Beşto’ya göre Çerkes Dönüş Örgütü Çerkesler’in Kuzey Kafkasya’daki anayurtlarına yerleşmelerine ilişkin insani konulara yoğunlaşacak.
“Suriye’den anayurda dönen Çerkesler’in karşılaştığı engelleri ve sorunları gören inisiyatif grubu örgütün ilkelerini belirledi. Bu sadece dönüşe yoğunlaşacak ilk uluslararası Çerkes örgütü olacak. Siyaset olmayacak, restleşme olmayacak, siyasal açıklamalar olmayacak ; sadece insani çalışmalar olacak. Dönmek isteyenlere öncelikli olarak maddi ve yasal destek verilecek. Bunun için örgüt kaynak yaratacak ve çalışmalarında kullanacak.” (Kavkazsky Uzel, 23 Temmuz).
18. ve 19. yüzyıllarda kendinden üstün Rus güçleriyle uzun süre savaşan Çerkesler 1864 yılında yenildiler. Tarihsel Çerkesya ortadan kalktı. Sivil halkın felakete uğraması için sistematik olarak çalışan Rusya Çerkesleri göçe zorladı. Çerkes halkının çoğu tarihsel yurdunu terk etmek zorunda kaldı veya Rusya hükümeti tarafından Osmanlı İmparatorluğu topraklarına sürgün edildi. 19. yüzyıldaki sürgünü izleyen aylarda, Karadeniz kıyılarındaki geniş Çerkes topraklarına etnik Ruslar yerleştirildi.
Çerkes Dönüş Örgütü misyonunu tanımlarken Rusya’nın adını anmadan Çerkesler’in şikayetlerini tek tek sıraladı (Circassian Repatriation Organization [Çerkes Dönüş Örgütü] 28 Temmuz’da erişildi).
Örgüt sadece dönüşe odaklanmasına ve siyasal bir dil kullanmaktan kaçınmasına rağmen, Rusya hükümetinin siyasal içerikli tepkilerine maruz kalması kaçınılmaz görünüyor. Karşılaşacağı engellemelere rağmen örgütün kurulmuş olması Çerkes hareketi için gündem oluşturması ve kolektif çalışma sorununu çözmesi bakımından çok önemli bir adım.
Büyük kısmı Oretadoğu ülkelerinde yaşayan Çerkes diasporasından bazı Çerkesler Kuzey Kafkasya’daki tarihsel yurtlarına yerleşmiş olsa bile kapsamlı bir dönüş programı bulunmuyor. Bunun sebeplerinden biri Kuzey Kafkasya’da etnik Rus popülasyonun azalmasından kaygı duyan Rusya hükümetinin sessiz ama etkili direnişiydi. Bir başka sebep dönüş yapanlara yardımcı olunmamasından dolayı Çerkesler’den kaynaklanan isteksizlikti. Suriye’de iç savaşın başlamasıyla işler değişti ; Suriyeli Çerkesler’in tarihsel Çerkesya’ya dönüşü bir ölüm kalım meselesi haline geldi. Rusya hükümeti başlangıçta 1.000 civarında Suriyeli Çerkesi kabul etti ama sonra vize verilmemeye başlandı Çerkesler’in Rusya vizesi almak için gerekli belgeleri hazırlamalarına yardım eden Perit derneği Rusya hükümeti tarafından dava edildi ve kapanmaya mecbur kaldı. Rusya hükümeti Çerkes mültecilere giriş yapmalarına izin vermek dışında hiç yardım etmedi. Dönenlerin temel ihtiyaçları özel şirkelerin, aktivistlerin ve örgütlerin katkılarıyla karşılandı.
Tahmini 400 Suriyeli Çerkes geçici ikamet belgesine sahipler. Bir sonraki aşamada sürekli ikamet belgesi almaları gerekiyor. Üç yüzden fazla Suriyeli Çerkes’in sürekli ikamet belgesi var. Özel şirketlerin ve gönüllülerin bağışlarıyla 20 aile ev sahibi oldu. Ancak mültecilerin çoğu sıcak suyu ve ısıtması olmayan tesislerde geçici olarak barınıyorlar. Çerkes mülteciler sıkı vize yasaları nedeniyle işlemlerini kısa sürede tamamlayamadıkları için üç aylık süre bitince Rusya’yı terk ediyor ve işlemlerini tamamlamak için geri dönüyorlar. (kavpolit.com, 25 Temmuz).
Zor durumda kalan bazı Çerkes mülteciler Suriye’ye geri dönmeyi veya Türkiye gibi üçüncü bir ülkeye gitmeyi düşünüyorlar. Bu mültecilerden biri olan iki çocuk annesi Mariyan Tlenkopaçeva Gazeta Yuga’ya şu açıklamayı yaptı : “Suriye’deki savaştan kaçarak Türkiye, Ürdün veya başka ülkelere giden soydaşlarımızla temas halindeyiz. Onlar da buraya, tarihsel yurtlarına gelmek istiyorlar. Ama dürüst olmak gerekirse herkesi buraya gelmemeleri için uyarıyoruz.” (zapravakbr.ru, 19 Haziran).
Yeni kurulan dönüş örgütü anayurduna hala dönmek isteyenlere ve dönüş yapmış olup da yeni ortama uyum sağlamaya çalışan ve hükümet yardımı almayan Çerkeslere faydalı olabilir. Çerkesler’in geri dönüşü uzun süredir aktivistlerin gündeminde yer alıyor. Rusya hükümetinin beklenen muhalefetine rağmen yeni örgütün uygulanabilir ve yapıcı bir gündeme odaklanması gerekiyor.
Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 30 Temmuz 2014
http://circassianrepatriation.com/