Adıgey daha önce ve şimdi dolmenlerin en çok olduğu bölgelerden. Geride kalanları ise çok sayıda değiller.
Şavko Aslanguaş, 19 Şubat 2018, Adıge Mak, Çeviri:AÇUMIJ Hilmi
Eski dolmenlerin ve benzeri anıtların gerçek öykülerini hala kimse çözebilmiş değil. Tüm dünyada bilim adamlarınca bunlar ilgi çekici bulunuyor, fakat kimlerce neden yapıldığı hakkında gerçek bir çıkarsamaya varamıyor.
Binlerce yıl geçti ama kimse megalitlerin gizini çözemedi. Bunlar arasında yok edilen, inşaat malzemesi olarak kullanılanı da çok çıktı. Toprağa gömülenleri de, toprak altında kalanları da var. Peki bunlar yer yüzünden yok olup ‘gizlerini’ de kendileri ile götürecekler mi?
Adıgey daha önce ve şimdi dolmenlerin en çok olduğu bölgelerden. Geride kalanları ise çok sayıda değiller. Onların muhafazası ve korunması konusunda faaliyet gösteren kurumlardan birisi de Rusya Coğrafya kurumunun Cumhuriyetimizdeki şubesi. Kurumun yöneticisi İgor Ogay, kalan dolmenlerin haritasını çıkartmaya başladıklarını söyledi:
-Sahip olduğumuz taştan bu küçük binaların bulundukları yerleri belirleme niyetini uzun zamandır taşıyorduk. Cumhuriyetimiz topraklarında, eski zamanlardan itibaren oluşmuş tarihi ve kültürel mirasın haritasını çıkartmak için ilk adımları attık. Bu konuda bize Moskova Devlet Üniversitesi Coğrafya Fakültesi Kartografya ve Geoinformatika bölümü öğretim görevlileri ve öğrenciler yardımcı oldu.
Onlar Mıyekuape rayonundaki dolmenler ve eski mezarlıkların fotoğraflarını kışın çektiler. Bu araştırma gezisi Kafkas Doğa Koruma Alanında gerçekleştirildi. Kamennamost ve Novosvabodnaya yakın arazinin 150-200 metre havadan fotoğraflarını çektiler. Bu materyalleri değerlendirerek haritalara aktaracaklar.
İgor Ogay böylesi bir haritanın çıkartılacak olmasından çok memnun. Bu haritanın zengin milli mirasımızın korunması ve gelecek nesillerin bunları bilmesi için faydalı olacağına güveniyor.
Bunun yanısıra yaya-tur turizminin Adıgeyde gelişmesinde bu haritaların katkısı olacak. Bölgemize gelen turistler arasında tarih ve arkeolojiye ilgi duyanlar da bu haritalar sayesinde onları görebilecek.
Bu haritalar kullanılarak dolmenlere gidilebilecek dolmenleri birbirine bağlayan patika yollar belirlencek.
İ. Ogay; «Dolmenlerimiz sadece Rusyadan gelen turistlerin değil yurtdışından gelen turistlerin de ilgisini çekecek. Bu yüzden ulaşılabilir dolmenlerin sayısı ne kadar artarsa onlara bakmak için gelecek olanların sayısı da o kadar artar», dedi.