Son yıllarda çerkeslerin de dahil olduğu az nüfusu olan halklar anadillerinin geleceği konusunda endişeli!
UNESCO'nun yaptığı çalışmalarda kaybolma tehdidi altında olan diller arasına ÇERKESÇE'de eklendi.
Çerkesçe üzerinde çalışan uzmanların belirttiğine göre, birkaç yıl öncesine nazaran Çerkesçe konuşan insanların sayısında azalma olduğu gözlemlendi. Gün geçtikçe anadilinden uzaklaşan Rusça ve Türkçe kullanarak kendi anadilini elinin tersiyle iten insanların sayısı artmakta ve bu durum dilini öğrenmek ve konuşmak isteyenlere zararlı olmaktadır. Bu durumun sebebi de ayrı yerlerde dağınık ve başka ülkelerde yaşıyor olmamızdır.
Huitınığa Radyo olarak
konuyla ilgili uzun yıllar önce vatanına dönüş yapmış halkı için emek veren ABAZE İBRAHİM ile bir söyleşi yaptık.
Soru: İbrahim günümüzde baktığın zaman dilimize çok fazla yabancı dil, yabancı kelime girdi mi bu konuda ne düşünüyorsun?
Abaze İbrahim: Çok fazla yabancı kelime karıştığını söyleyemem en fazla 200-250 kadardır ve bunlar temizlenebilir fakat endişe verici olan halkımızın Rusçayı fazlaca kullanıyor olmasıdır. Bunun zamanla kullanım üstünlüğü sağlaması ve dilimizi boğar duruma gelmesi endişesi taşıyoruz.
Soru: - Yabancı dilin Çerkesçeye karışmasının zararları nelerdir?
Abaze İbrahim: Üzüntü vericidir ki böyle giderse 50 yıl sonra Adıgey diyalektiği ve Abhazca yok olacaktır ve 100 yıl sonra Doğu yani Kabardey diyalektiği de yok olacaktır. Abhazca ve Adıgey diyalektiği tamamen yok olacaktır. Ciddi kararlar alınıp 5-6 saatlik dersler verilse dahi yok olacak bunun iyi anlaşılması gerekiyor.
Kabardey diyalektiğinin ise biraz daha zamanı var 100 yıl kadar, Neden derseniz 50 yıl önce Türkiye de iken bugün geldiğimiz noktayı şuan yaşadığımız mevcut durumu işaret etmiştik, ve bugün yaşadıklarımız bu öngörülerimiz ile örtüşmektedir.
O zamanlar Türkiye'de Çerkes köylerinde neredeyse tamamında tam anlamıyla çerkesce konuşulmaktaydı, bugün konuşulamıyor.
Soru: Konu üzerine yeni nesile gençlere neler söylemek istersin?
Abaze İbrahim: - Ailede anne-baba çocuğuyla Çerkesçe konuşmalı.
Kanun çıkartılarak ciddi bir program ile ders verilmeli.
Neden Çerkesçe bilmiyorsun denildiğinde ben şehirde doğdum deniliyor bu bir bahane olamaz annen-baban Çerkes! Hepsinden önce küçük çocuklar ile kendi dilimizde konuşmalı, dilini duyarak büyüyeceği ortamları sağlamaya çalışmalıyız. Küçükken dilimizi konuşmaya başlarsa (Nalçik için) Perit Okulunda devam ederse tam anlamıyla dile hakim olacaktır.
Abaze İbrahim belirttiği gibi diaspora ve Çerkesyada yaşayan halkımızın öncelikle dilimizin korunması, yaşatılması için gayret göstermesi gerekiyor, çünkü insan anadilini kullandığı sürece buna bağlı olan habzeyi muhafaza edebilir ve başka toplumlara karışıp gitmezler..
Dıjın İnna
Huitınığa Radyo. Kaberdey-Balkar
Çeviri: ÇY Haber