Adıge Cumhuriyeti ulusal işler yurt dışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komite başkanı Şhalaho Asker
2012 yılı mayıs ayından itibaren Suriyeli soydaşlarımız Adıgeye geri dönmeye başladılar. En yoğun geri dönüşleri ise 2012-2013 yıllarının ikinci yarısında yaptılar.
Suriyede silahlı çatışmaların başlaması ardından bu ülkeden bin yüz kişiyi aşkın Adıge, Adıgeye, tarihi topraklarına geri döndü. Bunlardan 603 kişi Rusya federasyonunda süreli oturma izni, 421 kişi oturma izni (vid na jitelstvo), 22 kişi Rusya Federasyonu vatandaşlığı ve 63 kişiye süreli sığınma evrağı verildi. Bu rakamları ise 1 ocak 2015 tarihi itibariyle Rusya Federasyonu Göçmen işleri federal kurumu Adıge Cumhuriyeti şubesi verdi. Bunun dışında Adıge cumhuriyetinde bulunan iki üniversitede Suriyeli 82 adıge öğrenci eğitim görüyor. Soydaşlarımızın oturma izni (vid na jitelstvo) almak için vermeleri gereken dökümanlar ve tıbbi testleri ücretsiz yapılıyor.
Yakınlarda Adıge Cumhuriyeti Başı'nın verdiği basın toplantısında gazeteciler Thakuşıne Aslan'a soydaşlarımızın cumhuriyetimize davet edilmeleri ve tarihi topraklarındaki yaşama adapte olmaları konusunda yapılanlar hakkında sorular sordular.
Adıge Cumhuriyeti başı Thakuşıne Aslan; '- Adıge cumhuriyetinde tarihi topraklarına dönmüş olan soydaşlarımızın adaptasyonunun sağlanması yönünde kurulmuş bir komisyon faaliyet gösteriyor.Onların süreli registre işleri, cumhuriyetimizde süreli oturumlarına müsade eden evraklar, Rusça, Rusya ve Adıgeyde yaşayan ulusların tarihi, kültürleri, temel kanunların öğretilmesi, atalarının tarihi topraklarına geri dönmüş olanların çocuklarının anaokulları-kreşlere, okullara alınması, işçi arayan kuruluşlarla irtibatlarının sağlanması ve benzeri konularda devlet yardımı onlara sağlanmaya başlandı. Suriyeden gelmiş olan ailelerin yaşamları yavaş yavaş yerli yerine oturmaya başlıyor, bazıları evler buldu, bazıları da yeni işler buldular.' dedi.
Ata topraklarına geri dönmüş ailelerin kiralık ev bulmasında Adıge Cumhuriyeti 'Vatanlarına geri dönenlerin adaptasyonu merkezi' devlet kurumu, vatana dönenlerin adaptasyonu evi, Adıge Cumhuriyeti vatana dönenlere yardım vakfı destek oluyor. En çok ihtiyaç sahibi olan ailelere Adıge Cumhuriyeti vatana geri dönenler adaptasyon merkezi kurumu süreli olarak konut temin etti. Köylerdeki evleri ücretsiz oturmaları için veriyorlar.
En çok yardıma ihtiyaç duyanlar ise cumhuriyetimize yeni gelenler oluyorlar. Bu kişiler merkeze belirli süre için kaydolarak Rusya federasyonunda belirli süre için bulunma izni almak için gerekli evrakları hazırlıyorlar.
Günümüz itibariyle bu merkeze Rusya federasyonunda yaşamaları için gerekli evrakları hazırlarken hukuki olarak yaşadıkları yeri gösterebilmeleri için yurtdışından gelmiş olan 412 kişi (bunun 353'ü Suriyeden gelmiş olan Çerkes) burada ikame kayıtları yapıldı. Rusya federasyonunda süreli bulunma izni almaları için gerekli evrakları hazırlamalarında merkezin çalışanları onlara yardımcı oluyor.
Adıge Cumhuriyeti ulusal işler yurt dışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komite başkanı Şhalaho Asker bu konu hakkında sivil toplum kuruluşlarının öneminin altını çizdi.
Şhalaho Asker; '-Adıge Cumhuriyeti toplumsal vakfı 2012-2013 yılları arasında Adıgeye dönen ailelerin yarısından çoğunun üç aylık ev kirasını verdi. Burada kullanılan para halkın yaptığı bağışlardan temin edildi. Bu aileler içerisinde en çok yardıma ihtiyaç duyanlarına daha sonra altı ay boyunca da kira desteği temin edildi' dedi.
Adıge Cumhuriyeti ulusal işler yurt dışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komitenin belirttiğine göre yurt dışından gelmiş olan soydaşlarımızın yarısından çoğu Mıyekuape'de, geri kalanları ise cumhuriyetimiz yerel yönetimlerinde (en çokta Tehutemıkuaye rayonunda) yaşıyorlar.
Rusya Federasyonu kanunlarına uygun olarak onlara Tehutemıkuaye Rayonu ve Mıyekuape Rayonundaki Mefehable köyünde ev yapabilecekleri arsalar verildi.
Mafehablede Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımıza ev yapmaları için 37 arsa temin edildi. Tehutemıkuaye Rayonuna bağlı Afıpsıp idaresi altındaki dört köyde Suriyeden geri dönmüş olan 130 soydaşımız yaşıyor. Yerel devlet kurumları, Adıge Xase çalışanları, yerel işletmeler ve toplumun desteği ile onlara temin edilen arsalar için gerekli altyapı çalışmaları yapıldı toplum ve varlıklı kişilerin sağladığı bağışlar ve soydaşlarımızın kendi katkıları ile 14 ev yapıldı, 6 evin de temeli atıldı. Ayrıca üç aile kendi imkanları ile ev satın aldılar. Bir aileye ise sülaledaşları (vunekoşları) ev satın aldı.
Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımız aynı şekilde İnem kasabası, Şevven, Koşhable, Krasnogvardeyske rayonlarına bağlı köylerde de yaşıyorlar. Adıge Cumhuriyeti komitesi yerel yönetimlerden bölgelerinde bulunan boş evlerin tesbitini içeren listeler oluşturdu. Evsahipleri Adıge cumhuriyetine dönmüş olan soydaşlarımıza bu konutları ücretsiz oturmaları için vermeye hazırlar.
Soydaşlarımızın Rusçayı öğrenmelerinin gerekli olduğu gözönüne alınarak, Adıge Cumhuriyeti eğitim ve bilim bakanlığı 2012 yılından itibaren Suriyeden gelen soydaşlarımıza Mıyekuapede kurslar düzenlemekte. Günümüzde de bu kurslar devam ediyor. Kurslar için gerekli bütçe Adıgey bütçesinden temin ediliyor. Aynı şekilde Tehutemıkuaye Rayonuna bağlı olan Penehes köyünde de kurslar düzenlendi. Bakanlık 2013 yılında aynı şekilde Adıgey ve Rusya'da yaşayan ulusların tarih ve kültürleri hakkında bilginin aktarıldığı kurslar da düzenledi.
Şhalaho Asker; '2012-2016 yılları arasında 'Yurt dışında yaşayan soydaşlarımızla olan ilişkilerin geliştirilmesi' gibi belirli bir amaç için hazırlanmış olan cumhuriyet programı çerçevesinde Adıge Cumhuriyeti ulusal işler yurtdışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komite tarafından Çerkesçe dünya genelinde bir proje olan 'Book2' dil öğretim projesine dahil edildi. Böylece daha önce yaşamış oldukları ülkelerin dilleri üzerinden Adıgeye dönen soydaşlarımızın anadillerini öğrenmesine yardımcı olundu. Bunun yanısıra Ruscayı öğrenen soydaşlarımızın kendi meslekleri üzerine Rusyada çalışmaları için ellerindeki diplomaların Rusya federasyonu içerisinde geçerli olmasını sağlamak üzere yapmaları gereken şeylerin anlatıldığı broşür farklı farklı dillere çevrildi' dedi.
Temmuz 2002 tarihinde kabul edilen N 115 federal kanunu çerçevesinde 'Rusya federasyonunda yabancı ülke vatandaşlarının sahip oldukları haklara dair' kanununda yapılan değişiklikler 1 ocak 2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girdi. Bu kanunla yabancı ülke vatandaşlarının Rusya federasyonunda süreli oturum izni, oturum izni (vid na jitelstvo), çalışma izni ve patent alabilmeleri için Rusça, Rusya tarihi ve kanunlarını bildiklerine dair belgelere de sahip olmaları gerekiyor.
Bu belgeler; sertifika, sahip oldukları eğitimi gösterir belgeler, 1991 yılı öncesinde SSCB'ye bağlı olan devletlerce verilmiş olan diplomalardır.Aynı zamanda yabancı ülke vatandaşlarının eğitim ve becerilerini gösterir dökümanlardan Rusya Devletinden alınmış diplomalarda kabul ediliyor.
Adıge Devlet Üniversitesinde kurulan Uluslarası Fakülteye bağlı Sınav Merkezi'nden gerekli sertifakaları almaları mümkün. Yeni normlara uygun olarak 30 Ocak tarihinde bu merkezde ilk sınav yapıldı. Hatırlatacak olursak Adıge Devlet Üniversitesinde kurulan Uluslarası Fakülteye bağlı Sınav Merkezi ile Rusya Ulusların Kardeşliği Üniversitesi (Moskova kenti) arasında yapılan anlaşma çerçevesinde bu sınavlar gerçekleştiriliyor.
Adıge Devlet Üniversitesinde kurulan Uluslarası Fakülteye bağlı Sınav Merkezi tarafından Rusçayı bilmeyen ve kötü bilen yabancı ülke vatandaşları için Rusça öğrenebilecekleri kurslar açılıyor.
Adıge Cumhuriyeti ulusal işler yurt dışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komitenin yaptığı açıklamaya göre; Adıge Cumhuriyeti ulusal işler yurt dışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komite ile Rusya federasyonu federal göçmen işleri kurumu Adıge cumhuriyeti şubesinin gerçekleştirdiği yuvarlak masa toplantısında Göçmenlerle alakalı kanunlarda yapılan değişikliklerle 1 ocak 2015 tarihinde yürürlüğe giren kanun hakkında görüşüldü. Yuvarlak masa toplantısına cumhuriyetimiz sivil toplum örgütleri, Cumhuriyetimizde kurulmuş olan milli-kültür birlikleri ve soydaşlarımız ile yurtdışından gelenlerle ilgilenen kurumların yöneticileri katıldılar.
Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımıza hayır desteğinde bulunanlardan da bahsetmemiz gerekirse; 1997 yılında Cumhuriyetimizde kurulmuş olan vatana dönenlere destek olma vakfı 2012-2013 yıllarında gereken maddi desteğin toplanmasında büyük iş başardı. 2012 - 2013 yılında Suriyeden gelmiş olan 62 üniversite öğrencisine her ay 3000 rublelik bursu bu vakıf temin etti. Aynı zamanda 77 aileye maddi destekte bulundu. Vakıf tüm öğrencilere bir seferde 3000'er ruble verdi. Sponsorlardan sağlanan para ile 11 kişi Adıge Devlet Üniversitesi hazırlık sınıfında okutuldu. Daha sonra okumaları için onlara federal kota alınabildi.
Vakıf günümüzde de para toplamak için SMS (telefonla mesaj) olanağından faydalanıyor. Daha önceleri yurtdışında yaşayan soydaşlarımız tarafından kurulmuş Sivil toplum kuruluşlarıda vakfa para topladıklarını iletti. Türkiyede yaşayan Adıgelerin gönderdikleri para Suriyeden cumhuriyetimize gelmiş olup okuyan öğrencilere 100'er dolar olarak verildi. Türkiyeli bir grup iş adamı 42 öğrenciye biner ruble verdi. Türkiyede yaşayan bir kaç Çerkes aile Suriyeden gelmiş ailelere verilmek üzere 90 bin ruble gönderdi.
Adıge Cumhuriyeti yürütme organları çalışanlarınca toplanan 1 530 355 ruble 2013 yılında en çok ihtiyaç sahibi olan 26 aileye dağıtıldı.
Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımıza maddi destek olmak için para toplanmasına Adıge Cumhuriyeti parlementosu milletvekilleri, Krasnodar Eyaleti uspenske rayonunda bulunan üç çerkes köyü yaşayanları, Karadeniz sahilinde yaşayan çerkesler, Adıge Cumhuriyeti toplumsal hareketi 'Adıge Xase', Tehutemıkuaye Rayonu ve Adıgeyin diğer bölgelerindeki Adıge Xaseler, vatana geri dönenlerin adaptasyonu merkezi, Adıge Cumhuriyeti barış ligi, Adıge Cumhuriyetinde yaşayan Tatarların STK'sı 'Dustluk' katıldılar.
Adıge cumhuriyetinde ekin kaldıran ve çeşitli gıda ürünleri üretimi yapanlarda Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımıza hep hayır yardımlarında bulunuyorlar. Örneğin 2014 yılında komisyonun aldığı kararla yapılan yardımlara onlarda iştirak ettiler. Vakfa suriyeden gelen soydaşlarımız için 4 ton un 2,5 ton ayçiçek yağı yardımı yapıldı. Aynı zamanda Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığına bağlı kurumlar gıda ve ev içi hizmette en çok kullanılan şeylerden oluşan yardımı vakfa ulaştırdı. Bunlardan toplanılan mülkle 136 aile ve suriyeden gelip cumhuriyetimiz üniversitelerinde öğrenim gören öğrencilere yardım edildi.
2015 yılbaşı arefesinde en çok ihtiyaç sahibi olan 21 aileye yardımda bulunuldu. Cumhuriyetimizde vatanına geri dönmüş soydaşlarımızın ufak çocuklarının düzenlenen yeni yıl programlarına davet edilmeleri, 14 yaşına kadar olan çocuklara yılbaşı hediyeleri verilmesi, Rusya da doğmuş olan soydaşlarımızn çocuklarına hediyeler verilmesi gelenekselleşti.
2014 eylül ayında Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımızın okul çağına girmiş olan 86 çocuk okullara kaydedildi. Adıge Cumhuriyeti Eğitim ve bilim bakanlığı ve bakanlığa bağlı yerel idarelerdeki daireler, okullara bağlı olan kütüphane vakıfları ve sponsorların desteği ile öğrencilerin okulda kullanacakları kitaplar temin edildi. 3-7 yaşa arasındaki ufak çocuklarda anaokulları-kreşlere alındılar.
Mıyekuape kentinde yaşayanlara iş temin eden iş-işçi bulma kurumu Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımızla üç defa toplantı yaptı. Günümüz itibariyle 200 kişiyi aşkın sayıda soydaşımız inşaat, üretim, hizmet, ticaret, tıp ve kültür alanlarında çalışıyorlar. Bazı ailelerde aile tipi işletmeler işletiyorlar.
Adıge Cumhuriyeti komitesi Suriyeden gelmiş olan soydaşlarımızın akrabalarını-vunekoşlarını bulmaları konusunda da onlara yardımcı oluyor. Suriyeden gelen soydaşlarımızın Çerkesçe soyadalarını öğrenerek liste halinde internet ve basın vasıtasıyla yayınladılar. Cumhuriyetimizde yaşayan bazı aileler Suriyeli vunekoşlarına (ev yapmalarında, gıda veya karşılıksız olarak yaşayacakları konutun temini gibi konularda) yardım etmeye başladılar, ailelerinde mutlu kutlamalar olduğunda onları da davet ediyorlar.
Adıge Cumhuriyeti ulusal işler yurtdışında yaşayan soydaşlar ve basından sorumlu komite soydaşlarımızı kabul ediyor. 2014 yılı yılı içerisinde 176 soydaşımız çeşitli konularda komite başkanı ve soydaşlarımızla ilişki kısmı idaresine müracaat ettiler. Bunların yaklaşık yüzde 90'ı Suriye Arap Cumhuriyetinden gelenler. Tüm müracaatlar değerlendirildi. Yapılan müracaatların yüzde 80'i çözümlendi, üç müracaat geri çevrildi, kalanlarının çözümlenmesi üzerine çalışılıyor.
Şhalaho Asker; '- Suriyeden gelip belirli bri süre için veya yerleşmek üzere Mıyekuapeye Adıgeyin köylerine oturanlara sığınmacı gözü ile halkın bakmadığının altını çizmek gerekiyor. Komitemizin isteği ile yapılan sosyal araştırmada bu açığa çıktı. İş alanındaki pazarda da onlar herhangi bir soruna yol açmadılar, çünkü genelde çalışılması arzu edilmeyen iş kollarına daha ziyadesiyle yöneldiler. Pek çoğu da kendi işyerini açıyor.'dedi.
Alıştıkları yaşamı terk ederek, mallarını-mülklerini işlerini kaybederek tarihi topraklarına geri dönmüş olan soydaşlarımızın burada yeniden yaşam kuruyor olmaları ile onur duyuyoruz.
Çeviri; AÇUMIJ Hilmi