Uzmanlar Kabardey-Balkar’ın “polis devleti” olma yolunda ilerlediğini söylüyor. Yuri Kokov Aralık 2013’den beri görevde olmasına rağmen resmi ataması Ekim 2014’de yapıldı.
Valery Dzutsev, 8 Eylül 2015
Uzmanlar Kabardey-Balkar’ın “polis devleti” olma yolunda ilerlediğini söylüyor. Yuri Kokov Aralık 2013’den beri görevde olmasına rağmen resmi ataması Ekim 2014’de yapıldı. Polis kökenli Kokov Moskova’da organize suçla ve aşırılıkla mücadele gibi kilit şubeleri yönetmişti. Saplantı halinde aşırılıkla mücadele ederken halkın yaşam koşullarını iyileştirecek adımları atmamakla eleştiriliyor. Polis şiddeti ve kötüleşen ekonomik koşullar bir araya geldiğinde sosyal patlamaya yol açacağına dikkat çekiliyor (Kavkazskaya Politika, 2 Eylül).
Kabardey-Balkar 2005 yılındaki Nalçik saldırısına kadar ekonomisi turizme dayanan sakin bir cumhuriyetti. Söz konusu olayda çok sayıda militan resmi binalara saldırmış, ama kısa sürede püskürtülmüştü. Saldırganlar güvenlik güçlerinin üç katı kayıp vermişti. Mesela 2004 yılında İnguşetya’da benzer bir saldırıda 70 görevli hayatını kaybederken hiçbir militan ölmemişti.
Bazı gözlemciler Kabardey-Balkar’da polisin saldırıyı kışkırttığını, asıl amacın saldırıyı bahane ederek dindarlara baskı yapmak olduğunu ileri sürdüler.
Operasyonlar 2005 saldırısı öncesini hatırlatıyor. Temmuz (YouTube, 24 Temmuz) ve Ağustos (YouTube, 3 Ağustos) aylarında Nalçik’te düzenlenen iki geniş çaplı operasyonda militan oldukları iddia edilen 12 kişi hayatını kaybetti. İki operasyonda da ağır silahlar kullanıldı. Bölge sakinleri operasyonlara tepki gösterdi. Rimma Gukova adlı kadın Rusya devlet başkanına ve parlamentosuna internet üzerinden çağrı yaparak operasyonların durdurulmasını istedi. Halkın sürekli operasyon yapılmasından bıktığı dile getirildi, hem dindar Müslümanların hem polislerin hayatlarını kaybetmesi kınandı. “Gençlerin öldürülmemesi ve yasadışı baskılar altında tutulması” talep edildi (Kavkazsky Uzel, 19 Ağustos).
Asayişsizlik bir yana, ekonomik durum da kötüye gidiyor. Yuri Kokov göreve geldiği zaman Tırnavuz’da bulunan tungsten ve molibden cevheri işleme tesisinin yeniden faaliyete geçirileceği açıklanmıştı. Tesis kapanmadan önce Kabardey-Balkar’daki en büyük sanayi işletmeleri arasındaydı. Ne var ki Rusya’nın ekonomik durumu dikkate alındığında proje hayata geçmeyecek gibi görünüyor.
Kabardey-Balkar Rusya’nın diğer bölgelerinin, hatta Kuzey Kafkasya’nın durumu hiç de parlak olmayan cumhuriyetlerinin bile gerisinde seyrediyor. Mal ve hizmetler kalemlerinin inişe geçtiği 2013 yılından beri kendine gelemedi, 2012 seviyelerine dönemedi. Sadece tarım sektörü düzenli olarak gelişti.
Bununla birlikte Kabardey-Balkar en riskli cumhuriyetler arasında değil. Yani İnguşetya, Çeçenya ve Dağıstan kadar federal yardım alamayacak. Şu anda 100 milyon dolar seviyesinde seyreden borcu giderek artıyor (Kavkazskaya Politika, 2 Eylül).
Kabardey-Balkar halkı Yuri Kokov’u Rus polisinin tipik bir örneği gibi görmüyor. Şiddet karşıtı çağrının muhatabı Kokov değil, Rus federal makamlarıydı. Halk şiddetin zamanına ve dozuna kimin karar verdiğini çok iyi biliyor. Operasyonlar Putin’in Batı ile oynadığı oyunun bir parçası. Rus lider İslamcılara karşı Batı ile ittifak yapmak, Kırım ve Ukrayna doğusunu unutturmak istiyor (Kremlin.ru, 4 Eylül).
Şiddetin sebebi ne olursa olsun, Kabardey-Balkar halkı korku içinde yaşamaktan bıkmış durumda ve operasyonların bitmesini talep ediyor. Ekonomik sıkıntılar halkın huzursuzluğunu artırabilir ve Moskova yeni bir isim aramak zorunda kalabilir
Çeviri: Dr. Ömer Aytek Kurmel