Soçi’nin Lazarevsk bölgesi Bolşoy Kiçmay köyünde önceki gün emniyet güçleri köyün okuluna bir ziyarette bulundu. Emniyet güçleri öğrencilere 21 Mayıs’ı anma etkinliklerine katılıp katılmadıklarını sordu. Emniyet güçlerinin bu eylemi Çerkes toplumu arasında öfke dalgasına neden oldu.
Kiçmay okulu eski müdürü Aslan Gvaşev’in ifadesine göre, Gençlik İşleri Komisyonu’na bağlı polis ve memurlar 28 Temmuz’da okula geldi. Velileri ve öğrencileri okulda toplayarak çocuklara bazı sorular sordular. Aslan Gvaşev’e göre polisler iyimser ve mütevazı davrandı.
Gvaşev Eko Kavkaza’ya yaptığı açıklamada, “Polisler soruları öğretmenler ve veliler orada bulunuyorken sordu. Anma programına katıldınız mı? İsteyerek mi katıldınız, yoksa zorladılar mı? Velileriniz yanınızda mıydı? O gün derslere katılmadınız mı? Sizi oraya nasıl götürdüler? Okul otobüsüyle mi? gibi sorular sordular” dedi.
Gvaşev, polislerin sorgulamayı neye dayanarak yaptıkları sorusunu, “Savcılık emriyle geldiklerini söylediler, fakat ellerinde bunu doğrulayan bir belge yoktu. Bana göre, bu sorgulama hem velilere hem de çocuklara yapılan bir baskı idi. Çünkü hiçbir memur onlara neden bu sorgunun yapıldığını izah etmedi” diyerek cevaplandırdı.
Polislerin okulda yaptığı sorgulama Çerkes toplumu arasında büyük bir tepkiye neden oldu. Bu konu Moskova’dan Kabardey’e kadar tartışılan bir konu haline geldi. Genel tepki, olayın emniyet güçlerinin gücünü gösterdiği bir gösteri olduğu yönünde. İnsanlar bu tarz gösterilerin Kafkasya’da yeni olmadığını, olaya çocukların karıştırılmasının ise kabul edilemez olduğunu görüyor.
Krasnodar Kray Adıge Khase Başkanı Asker Soht, konuyla ilgili bir açıklama isteyen dilekçeyi Ekstremizmle Mücadele Şubesi’ne gönderdi. Soht’un yaptığı açıklamaya göre, dilekçeye cevap verildi. Verilen cevapta, sorgulamanın Krasnodar Kray savcılığının emriyle, 21 Mayıs anma etkinliklerinde çocukların özlük haklarının ihlal edilip edilmediğini tespit etmek için yapıldığı söylendi.
Resmi bilginin şimdilik bununla sınırlı olduğunu söyleyen Asker Soht, Eko Kavkaza’ya yaptığı açıklamada, “Tüm bunlar toplumda endişeye neden oldu. Anma etkinliklerinin tarihi 21 Mayıs olmasına rağmen, sorgulama neredeyse Ağustos ayında yapıldı. Şuna dikkat etmek gerekir ki, Rus-Kafkas savaşının bitişinin 150. yıldönümü programları Vali Tkaçev’in kararıyla yapıldı ve program bölge idaresince onaylandı. Bu tür programlar, diğer Rusya Federasyonu cumhuriyetlerinde olduğu gibi burada da yönetim tarafından düzenleniyor. Bundan dolayı savcılığın girişimini, nedenlerini anlamak zor, ancak her halükarda bir izahat bekliyorum” dedi.
Anma etkinliklerine çocukların katılması, on beş yıl önceye, Aslan Gvaşev’in okul müdürü olduğu yıllara dayanıyor. On beş yıldan beri bu konu hakkında bir sorgulama yapılmamıştı. Etkinlik bu sene de çok güzel bir şekilde organize edildi. Trafik müfettişliği de gerekli yerlerde yolları kapatarak katılımcılara destek oldu.
Aslan Gvaşev, açıklamasını, “Gelenekselleştiği üzere bu tür programlara yerli vatandaşlardan çok hükümet temsilcileri katılıyor. Ama bu sefer siyah gözlüklü, takım elbiseli sert adamlar bile kıyafetlerini değiştirdi ve kalabalık içinde göze çarpmadılar. Etkinlikte hiç bir sorun yaşanmadı. Ancak etkinlikten iki üç hafta sonra organizatörleri savcılığa çağırmaya başladılar. Tıpkı okuldaki sorgulama gibi, savcılığa çağrılanlara dayank olarak hiçbir belge gösterilmedi” dedi. Savcılıktaki sorgulamaya çağrılanlar arasında Aslan Gvaşev de bulunuyordu.
Gvaşev savcılıktaki sorgulama hakkında şunları söyledi: “Bana hakkımda şikayet olduğunu söylediler. Savcılık etkinlikte yaptığım konuşmada insanları birşeye çağırdığımı düşünmüş. Savcılıkta beni sorguya çektiler. Neden Çerkesçe konuştuğumu, konuşmamda ne anlattığımı sordular. Ben de onlara anadilde konuşmanın yasak olup olmadığını sordum. Yasak değil dediler. O zaman bu sorgulamanın anlamı nedir dedim. Verdikleri cevap, ‘Şey, bilmiyoruz’ oldu. Ben, aileler ve görüştüğüm sivil toplum kuruluşları şunu düşünüyoruz; bu sorgulamalar gelecek yıl yapılması planlanan 21 Mayıs anmasına insanların katılımını azaltmak ve en nihayetinde bu anmaları tamamıyla bitirmek için yapılmıştır.”
Eko Kavkaza’da haberi hazırlayan Murat Gukemukhov’a göre Çerkes sivil toplum kuruluşları ayrıca Krasnodar Kray savcılığından “okul sorgulaması” ile ilgili daha net bir açıklama beklediklerini duyurdu.