Rusya Kafkas Halkları Kongresi başkanı Ali Totorkulov
Valery Dzutsev, 24 Haziran 2015
İlhakın ardından Kremlin ilk iş olarak Kırım’la Kuzey Kafkasya halkları arasındaki bağları vurgulamaya başlamıştı. Bir yıl sonra Kuzey Kafkasyalı aktivistler Kırım’ın bölgelerinden soyutladığını iddia ediyorlar.
Rusya Kafkas Halkları Kongresi başkanı Ali Totorkulov Kuzey Kafkasya’nın sorunları dikkate alınmadan Kırım’ın problemlerinin çözülemeyeceği uyarısında bulundu. Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü kıdemli araştırmacısı Ruslan Kurbanov “Kırım ve Kuzey Kafkasya tarihsel yakınlıklarının ötesinde tek kültürel alan meydana getiriyorlardı. Kafkasya-Karadeniz halkları bu bölgede şekillendi. Kırım ve Kafkasya arasındaki aile, ekonomik, ruhani ve kültürel bağlar birçok Avrupa halkı arasındaki bağlardan daha güçlü” diyor (Onkavkaz.com, 17 Haziran).
Gerçekten de Kırım yarımadası Kafkasya coğrafyasının bir uzantısı. Başta Çerkesler olmak üzere Kuzey Kafkasyalılarla Kırım Tatarları arasında geçmişten beri güçlü ilişkiler var.
Ne var ki Kırım ve Kuzeybatı Kafkasya’nın etnik yapıları Rus istilasından beri değişikliğe uğradı. En ciddi değişiklik 19. yüzyılda Kuzeybatı Kafkasya’da yaşandı. Çerkeslere etnik temizlik uygulandı.
Krasnodar Kerç Boğazı üzerinden Kırım yarımadasıyla komşu ve nüfusu 5.2 milyon. Etnik Çerkesler’in oranı yüzde birden daha az. Buna karşılık iki milyonluk Kırım nüfusunun yüzde 12’si Tatarlardan oluşuyor.
Kırım’ın ilhakından sonra Tatarlara karşı baskılar arttı. 1944 sürgünü bile artık özgürce anılamıyor. Her 18 Mayıs günü Akmescit kentinin merkezinde anma töreni yapılması geleneksel hale gelmişti. Ne var ki ilhakın ardından işgal makamları törenleri yasakladı. Tatarlar yıldönümlerinde ancak evlerde veya camilerde bir araya gelebiliyorlar (Kavkazskaya Politika, 17 Mayıs).
Stalin rejimi tarafından sürgün edilen Balkar, Karaçay ve İnguş halkları şimdilik açık hava törenleri yapabiliyorlar. Buna karşılık Çeçenya’da aktivistler cezalandırılıyor.
Çoğu Tatar kökenli Kırımlı aktivistler Ağustos 2014’de Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerini ve Stavropol bölgesini ziyaret ettiler. 2014 sonbaharında ziyaret sırası Kuzey Kafkasyalı aktivistlerdeydi.
Karşılıklı ziyaretleri düzenleyenler Altair Vakfı ve Rusya Kafkas Halkları Kongresi’ydi. Kuzey Kafkasya heyetinin bir araya geldiği kişilerden biri Kırım’ın Rus yöneticisi Sergey Aksenov’du. Totorkulov daha önce dile getirdiği Kırım ve Kuzey Kafkasya’ya ilişkin görüşlerini burada da tekrarladı. Aksenov sosyo-ekonomik, eğitsel ve kültürel ilişkilerle bizzat ilgileneceğine söz verdi. (Onkavkaz.com, 17 Haziran).
Kırım’la Kuzey Kafkasya arasında başka temaslar da oldu. Aksenov Haziran 2014’de Çeçenya’yı ziyaret etti. Kadirov Kırım’da yatırım yapma ve altyapıyı geliştirme sözü verdi (Yuga.ru, 15 Haziran 2014 ; bkz Eurasia Daily Monitor, 26 Mart 2014).
Verilen sözlere rağmen Kırım’la Kuzey Kafkasya arasında bağlar kurulmadı. Rusya-Ukrayna sorunu, Batı’nın yaptırımları, bazı Kırım şirketlerine uygulanan müeyyideler ve yarımadanın Rusya ile kara sınırının olmaması gibi sebeplerden dolayı Kırım ciddi ekonomik sıkıntı içinde.
Kırım’ın ihtiyaç duyduğu her şey deniz yoluyla Krasnodar bölgesinden geliyor. Gazeteci Alina Manafova’ya göre Rusya Kuzey Kafkasya’nın etkisinin artmasını istemiyor. “Kuzey Kafkasya cumhuriyetlerinin etkisinin –bilhassa sınırlarının dışında– artması her Rus yetkilinin kabusudur. Yetkililer aynı histerik tepkiyi Stavropol ve Krasnodar bölgelerinde gösteriyor” diyor (Onkavkaz.com, 17 Haziran).
Rusya Federasyonu’nun etnik Rusların devleti olmasına ilişkin Moskova’dan gelen sinyaller diğer etnik gruplar arasında milliyetçiliği tırmandırıyor. Kremlin’in Ukrayna kumarı Rusya liderliğinin yüzleşmekten kaçındığı sorunları harekete geçirmiş bulunuyor. (bkz Eurasia Daily Monitor, 12 Mart 2014 ; 7 Nisan 2014).
Çeviri : Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 28 Haziran 2015